Deftere Yaz
karaozu.com  |
Feb 29 2012 1:18 PM |
| KARAOZU YORESEL SOZLUK (Bu kelimeler sadece Karazde deil pek ok yremizde de kullanlmaktadr. ) ( A ) Aba; 1. Babanne, Anne, abla 2. Ynn dvlmesiyle elde edilen keeden yaplm kaln ve kaba kumatan yaplan giyecek, oban giyecei Abara: 1 Su arg 2 Karn anlamnda da kullanlr (Abaras byk) Acer: Yeni Aflah (Aflak): Anlay kt olan aklsz budala alk Aa: 1. Baba, Abi, 2. Kyn varlkl insan Aart: St ve st mamulleri. Rengi beyaz olan st ve stten yaplan yourt, peynir, ayran gibi mamullere verilen genel ad Acalh (Acalk): Yaplan iler karlnda verilen bahi Amah (amak): Eskiden At arabas, eek arabas zerindeki nsanlarn ounluunun bir tarafa doru ylmas Amannamak (amannamah): Tanmakta olan ykn dengesini kaybederek bir tarafa sarkmas, kaymas, dengesinin bozulmas Anamak (anamah): hayvanlarn yerde kanmas, yuvarlanmas Au: Zehir Auz (Az): Yeni doum yapm hayvann ilk st, az st dier stlere ramen biraz daha kat ve besleyicidir Aha: te Ahdara (evraa): Sacda piirilen ekmei dndrmeye yarayan, el geniliinde ince tahtadan yaplm boyu yaklak bir metre olan alet Ahmak (ahmah): Birbirine kavumak, karmak. Koyun kuzu birbirine aht. Ahmn: Gbre olarak kullanlmak zere kurutulmu hayvan dks Ahren: Ayn yata olan, yat Ahraz: Sar dilsiz kimse Ahren: Ayn yalarda olan, yat Alaamsame: Gkkua Alaca: 1.Yer iimi tezghnda, iki ayr renk ince erilmi yn ipten kare kare desen verilerek dokunan yklerin zerine rtmek iin kullanlan perde. 2.Bahe kaps, tahtalar yan yana getirilerek parmaklk eklinde yaplm kap Alalamak ( alalamah ) htiyarlk havasna girmek , yalanmak, dengesi bozulmak Alaf: 1. Atein alevi, 2. Hayvanlarn klk yemi Alafirik: Olgunlamaya yz tutmu zm, ekin, domates vs. Alaz (alaaz): Boboaz, lzumsuz konuan Alasevi: Geliigzel, ulu orta Alatahmin (alattahmin): Tahminen, yaklak olarak Alay etmek: Dalga gemek Alay: Hepisi Alaz: Ateten ykselen alevler, Ate rengi Alengirli: Gsterili, ssl, psl Aleyik (alayk): Balarda ierisine snmak iin yaplan HUYMA benzeri toprak dam Bulut kt Karaznn dana, Zarar verdi bostanma bama, Sel yrd aleyiime evime Allahtan bulasn git karabulut. Ak Ik Altal: Ktrm, zayf yapl, hastalkl hayvanlar iin kullanlr. Alnnn at: Aln ortas Anadut: Ekin demetlerini arabaya koymaya, harman aktarmaya yarayan , drt atall ara. Angt (angut): Anlay kt, akl az Anna: Kar da yamalar, kar taraf Anormal: Normal olmayan, kafasz, ie yaramayan Araya gitmek: Boa gitti Arha: Davar srlerinin gece vakti yatt uygun da yamac Ark (arh): Zayf, elimsiz (Arn eyi zabna kalkar) Arstah: Tavan Ark (hark): Ba, bahe sulamak iin alan kk toprak su yolu. Arsnma (arsnmak): Arlanmak, utanmak Asartmak (asartmah): Baarmak Asaya: Eilmek, ba nne emek Asaya bam yudum Asbap (Astap) : Elbise, amar, giyecek A: Yemek Ak: Kemiklerde eklem paras, oyun aleti Ak oyunu (ah oyunu): Eskiden kuzu ve olaklarn dizinden karlm kemik parasyla (ak) oynanan bir eit oyun Aval: Aptal Avara: iz, gsz, bo gezen Avhalamak (avhalamah): Skmak, ovuturmak, gl olann zayf olan bomak iin yapt eylem Avrat: Bayan e Ayahcak (ayakcah): Tahta merdiven Ayamak (ayamah): Kollamak, gzetmek, iin zorundan korumak Bunu ayad unu irdedi Aygrsak (aygrsah): Eek ve at diilerinin iftleme dnemine girmi hali Aykmak (ayhmah): Kendine gelmek, farkna varmak Aymaklamak (aymahlamah): El ile kartrmak, avulamak Ayrk otu (ayrh otu): Daha ok ekilmeyen yerlerde, snrlarda, bakmsz yerlerde biten ie yaramayan, budaygillerden, ince uzun yaprakl bir eit yabani bitki. Azap: Mevsimlik, gnlk her ii yapan rgat Azap tutmak (azap tutmah): Fakir ailelerin ocuklarnn ya da kimsesiz kalan ocuklarn Varlkl aileler tarafndan karn tokluu, klk yiyecek karl ya da ufak bir cret karlnda altrlmas. Azat: Serbest brakma (hrriyetine kavuma) Azk (azh): Tarlaya, baheye almaya gidenlerin orada yemek zere yanna aldklar yiyecek Aztmak (aztmah): stenmeyen kedi kpek gibi hayvanlar evden uzak bir yere gtrp brakmak, kaybetmek |
|
| karaozu.com |
Feb 29 2012 1:18 PM |
| ( B ) bac: Kk kz karde bad: Baklagillerde danelerin iinde bulunduu kapckl, kavuzlu ksm. bacak (bacah): 1.oban gece uykuda iken sr uzaklamaya alrsa oban uyansn diye bir ucu srnn en gl koyununa bir ucu ise obann bileine balanan rlm ip brk, back, 2. Eskiden taklan nlklerin bele balanan ksmlar 3. tlk otundan kirmen eklinde yaplm bir alet olup, ayan st ksmna balanan ve trpanla biilen otu ileri iterek deste haline getirmeye yarayan bir tr alet. Babal boynuna: Vebali, gnah sana (Yemin ekli) bakhele, (bahele): Birebir konumalarda hitap ekli. Beni bir dinle gibi. bakra (bahra): Genellikle 1-3 litre hacminde yaplan kulplu kap. Stilin k. baldrcan: Patlcan, domates (g baldrcan) banmak (banmah): Yufka ekmekten bir para koparp yemei yufka ekmekle yemek. basth (Pestil): Kaynatlarak koyulatrlan pekmezin bez zerine dklerek ince bir tabaka olarak kurutulmu hali. batman: Sekiz kilo gelen arlk birimi babac : Eleba, bir ii yapan nc kii ban balamak (ban balamah: Nianlamak, sz kesmek bayah (bayahtan): Az n ce, biraz nce bazlama: Kaln sac ekmei beh beh: Beenerek gstermek (Beh beh una bak ne kadar gzel) bek: Sert, salam, pek beleki: Yaplmas istenilmeyen hareketleri gerekletirmeye alan kiilere sylenen tehdit niteliinde bir sz. Skyorsa yap da grelim anlamnda kullanlan bir szck belemek: Sarp sarmalamak, ocuu kundaa sarmak bellemek: 1- renmek, 2- Ba veya bahenin bel krei ile kazlmas ilemi bele: Bedava bellilik: aret berk: Yar kat halde olan, sert, sk berkinme: Bir ii yapmamak iin direnme, inat etme berkitmek: Sklatrmak, gevekliini gidermek beter: Daha kt bezi: Hamur yuma. Ekmek ya da mant yapmak iin hazrlanan hamurdan uygun byklkte koparlp, iki avu arasnda yuvarlak hale getirilen hamur paras bk (bg): Testere bdlk (bdlh): Ksa, tombul bldr: Geen yl brak (brah): Mercimee benzeyen krmz taneleri olan hayvan yemi olarak kullanlan bir eit bitki bralk (buralh) (bralh): Yumru eklindeki kk topraktan karldktan sonra soyularak yenilen bir bitki btrak (btrah): Genellikle kurak topraklarda yetien, bodur yabanl ot olup bu otun dokunana svanan yuvarlak, mercimek byklndeki dikeni. bibi: Hala bicik: nek yavrusu (inekten inek olur ad bir bicik adamdan adam olur ad bir ocuk) bilik: Civcivin cinsiyeti belli olmaya balaynca ki haline denir. Civciv ile pili aras hali. (kkten bye srasyla, civciv, bilik, pili, tavuk) binit: Binilecek hayvan ya da tat. birala (biala): Bir ara, ksa bir an (bir ala ona benzettim) birem birem: Azar azar birteim: Azck, az miktarda bii: Bezir yanda kzartlm hamur biirik: Toprak damlarn tavanlar yaplrken 50-60 cm aralklarla kaln gdkler atlr. Gdklerin zerine yarnak, yarnaklarn zerine de ot ve sap artklar denir. Demeyi kapatmak iin, saman kartrlarak zel hazrlanm amur dklr. Buna biirik denir. biiriin kenarlar rlr. zerine ince bir kat daha amur svanr. amurun stne de orak (su geirmeyen toprak) dklerek lolanr. Biz: eskiden Kgerlerin ayakkab dikerken kullandklar byk ine bocu: Kpek bodu: Bakr, toprak, naylon vs. yaplan kk su kab, Naylon bidon bonamak (bonamah): Kaln odunlar ksa ksa keserek, kk paralara ayrmak boruh: Kk ve kk ksmna yakn gvdesi odun gibi yakacak olarak kullanlan boz renkli bir bitki bostan gzeli: Bostanlarda biten koyu krmz renkli yabani bir bitki. bostan: Sebze bahesi, kavun karpuz bahesi (Kaba bostan) boyunduruk (boyunduruh): ki kzn boynuna aslan yk ekmeye yarayan tahta alet. bozulatmak (bozulatmah): Acmaszca davranarak karsndakini yalvartmak, pes ettirmek. br: Yan taraf, vcudun yan taraf brce: Faslye brmek: nek, kz gibi barmak brtletmek: Lahana, zm yapra gibi sarlarak yenilen yiyecekleri sarmadan nce ksa bir sre halamak bre: Ey, hey anlamnda breh breh: Beenme, vnme, arma nlemi. Vay vay vay, vay be nelere kadirmi gibi. bualma: Bunalmak bucak (bucah): Bk dzl (Bakr buca) burhanak (burhanah): stenmeyen kalabalk (bir sr burhana bana toplad) buymak (buymah): mek bk: Dnemeci olan yol, dolanlan yer bngldemek: Suyun kaynak yerinden patlayarak, kaynarmasna k bztmek: mekten doan bzlme hareketi |
|
| karaozu.com |
Feb 29 2012 1:17 PM |
| ( C ) ca: rg ii. Be ksa iten oluan, ucu genellikle kekmerli olan orap rmeye yarayan ilerin her biri. cahal: Ergenlik dnemine girmi cahil kii calaz: Msr bitkisinin kurumu olan car: abuk, hzl, acele cebellemek: Mcadele etmek, tartmak ceet (eet): Ke, bucak celep: Canl hayvan alp bir sre besleyip canl olarak satan ve bu alveriten geimini salayan kii. cenefe: Zayf, elimsiz kii cerek: 8 20 metre uzunluunda ince aa, uzun srk ceyran: Elektrik cbr: Zayf, fakir, ince yapl (cbr itin biri) cdrl: Sinirli, ( aam da bir cdrl ki kuyruundan kl aldrmyor.) cldrdamak (cldrdamah): trt halinde ses gelmek, ses karmak. clga: Dar kei yolu clk (clh): rk (yumurta clh kt) clz: Zayf, bakmsz cmclk (cmclh): ok slak, srlsklam cnck (cnch): Cam kr cnckglle (cnchglle): Misket cngl (Cingil): 1.zm salkmnn kk paralarnn her biri, zm salkm 2. Kazanlarn her iki yannda bulunan metal kulp (Cngll kazan) cngrdak (cngrdah): Hayvanlarn boynuna ses karmas iin aslan bir nevi zil crcr: Fermuar crl: bikli, dtddt diye ten, yabanda bulunan, kolay kolay tuzaa dmeyen boz bir ku. Karaz'de de bulunan Crl kuu kendisine bir tuzak kurulduunda tuzan bana gelir ve " ibiim hak iin burda bir dzen var" dermi ve tuzaa dmezmi. crt: Hzl yrmek crmak (crmah): Sky grnce kamak crnah (crnak): Trnak cscbldak (cscbldah): Soyunuk, zerinde kyafet olmayan cvk (cvh): Kat olmayan, sert olmayan czlevet (czlavut): Eskiden kullanlan ii astarl siyah lastik ayakkab cibilliyet: Karakter cibindirik: Sineklik cicik: Meme cifi: Gz ak, hareketli ciergah: Yardmsever, efkatli, candan cimcik: 1-Bir eyi ba parmakla iaret parma arasna sktrmak, bir imdik tuz. 2-imdiklemek cirbik (cirbit): Gzdeki apak, kir coruh: Geliemeyip kk kalan, byme bozukluu olan coumak (coumah): Mutluluk duyulan bir olaydan sonra coarak birbirine sarlmak, kutlamak culfalk (culfalh): Kilim dokuma tezgh culuh (uluk): Hindi cck: Ku, tavuk yavrusu. Civciv ( ) akldak (ahldah): Koyunlarn kuyruklar altndaki ynlerine yapan pislik. akak (ahah): 1.Kaygan arazi, 2. Hurda, kullanlmaz alg: Garamh, ylgn gibi dikenli bitkilerden yaplan daha ok ahr ve harman gibi byk plerin bulunduu ortam sprmeye yarayan al sprgesi. 2. Mzik aletlerinin genel ad. alk (alh): Eli veya ayanda zr bulunma hali alkama (alhama): Yourda su katlarak kakla kartrmak suretiyle yaplan ayran altak ( altah ): Yrrken aya birbirine dolanan, aya yere taklan, tkezleyen aman (emen) : aman otunun tanelerinin deirmende ekilmesi ile elde edilen aman ununun ierisine sarmsak, kimyon, toz krmzbiber ve su katlarak yaplan, ekmee srlerek yenilen bir eit yiyecek. Pastrmann dndaki bulama. am bardak: Eskiden su tamak amacyla genellikle amdan ii oyulmak suretiyle yaplan kulplu su tama kab. anak (anah ): 1. Dven srerken kzlerin gbrelerinin srlen rne dmemesi iin tutulan, am bardan yukardan aaya doru blnm yarsna denir. 2. nek, kedi, kpek gibi hayvanlarn yiyeceinin konulduu yal kab. and: Tavan apak (apah): Gz iltihab sonucu kirpik diplerinde biriken kir apt: Bez paras apili: ap yapl, yamuk arpana: Kara kuru grnl, irkin aarat: e yaramaz, perian, eli ayana dolaan kii anlamnda kullanlr. atal: ki veya daha ok kola ayrlan denek aygara: Irmak ve akarsu kenarna ierisine su biriksin diye biraz derin alan yalak, ukur. Eskiden biriken suyu ierlermi. ebilik almak: Alklamak ebik: Alk, iki eli birbirine vurarak ses karma ebi: Keinin reyecek olgunlua gelmi 2 yandaki yavrusu, kei aday olak. Yavrulayanlara Kei denir. (Kkten bye sral Olak, ebi, Kei) e: T savrulduktan sonra ortaya kan budaya denir. edene: Kendir (kenevir) tohumu emel: Ar sepetlerindeki bal peteklerini dar karmak iin kullanlan ucu engel biiminde eilmi demirden yaplm bir gere. (Ka emellenmi gzn stne) elik: Baklagilleri lmek iin kullanlan yaklak 4 kg malzeme alabilen bir l kab elpeik: Kark, dolak, bozuk eltek: obann yardmcs kk ocuk emkirmek: Yaa byk olanlara kar diklenerek laf sylemek emremek: patolon gibi uzun paal donlarn paasn yukar syrma ene: 1. Binann d yzeyinde bulunan Ke ba, 2. Altl stl dileri tayan ve azn alp kapanmasn salayan para. ente: anta er: Kt hastalk eri: Boncuk, kuma, lamba cam, zm gibi eyleri eek stnde ky ky gezerek satan kii, seyyar satc eten: At arabas ya da kannn; kenarlar dayak (aa) ile ykseltilip, ykselen ksmn kenarna kilim sarlarak, Saman vb eyleri tamak iin tasarlanan rmork benzeri ksm. k (h): kese, bir beze sarlarak dm atlm kk boha ( bir buldun iki istiyon, altn buldun h istiyon) kldm (hldm): Gereinden fazla, akl dolu, iyice doldurulmu ng: Birbirine vurulduunda kvlcm kartan sert ta pg: Kam gibi esnek, ince, uzun ubuk ralk (ralh): Tenekeden huni biiminde yaplm, iinde gazya ucunda fitil bulunan ilkel bir aydnlatma arac rtma: Salatalk, kabak gibi sebzeleri bakla vurarak kk paralara ayrma t: Kuru, zayf. tk (tg): Kat kat pou balamak, st ste elbise giymek durumunda bir altta kalann bir parmak kadar grnen ksm (Kadnlar poularn tg tg balam) tlk (tlh) : 1. Taze iken yeil ot olarak yenilen, bir buuk metreye dek uzayabilen, dallar krlnca ac st kartan, yllk yabanl bitki 2.ekirgeye benzeyen srayan bir bcek eidi. Siyah renkli olanlarna kara tlk deniliyor, 3. Dnlerde oynarken baparma ortaparmak zerinden kaydrarak "t" diye ses karmak suretiyle yaplan hareket (tlh alarak oyna) idem: Zambakgillerden, trl renklerde iek aan, kk yenilebilen ok yllk yumrulu bir kr bitkisi iremek: Tiksinmek, renmek ildirim: Dere kenarnda yetien yenilebilen yabani bir ot. Dereotu. ilingir: Sarattan ufak gzenekli bir Halbur eidi.( Gzenek boyuna gre Kkten bye sralanrsa, HALBUR, LNGR, SARAT) immek: Ykanmak, banyo yapmak. isilemek: Hafif hafif, ince ince yaan yamur itil: Kk aa fidan, al rp izi: Eimli yerlerde suyun eime dik ynde erozyona zarar vermeden uygun bir hzda akmasn salamak iin gerek bel, kazma ve krekle, gerekse pullukla alan toprak suyolu, ona: Dengesiz, beceriksiz, dikkatsiz, zensiz (ona ona durmak) orak (orah): ok tuzlu. orah toprak demek iyiletirilmesi en zor tuzlu toprak demek olup bitki yetimesi hemen hemen imknszdr. ot: Eli, kolu sakat olma hali otul: Sras bozuk, dz olmayan drmek: emek kelek (kelik): Ya alnm, kpe baslm, yutulmas zor yasz bir peynir. me: Kepe p: ok kk aa dal paralar plek: Ocaklarn tututurulmasnda kullanlan yanabilen ufak er p rten: Toprak damlarda biriken sularn aaya akmas iin damlarn kenarlarna yerletirilen tahta oluk. rtlemeyin: melerek oturma ul: Kilim uvaldz: uval az, heybe, kilim dikmede kullanlan ineden ok daha byk ve kaln bir ara. Byk ine r: de bitkisinin dikeni : Eeklerin durmas iin sylenen sz t: ki, ift anlamnda olsa da genelde te yada ifte gidiyom derken aslnda iki hayvann ektii tek ba olan aletle tarla srmeye gittikleri ifade edilmektedir. |
|
| karaozu.com |
Feb 29 2012 1:16 PM |
| ( D ) dadanmak (dadanmah): Alma, uylama. dafar: Etki, tesir. (Ne edersen et dafar etmez.) daza (daza):Teyze dahanesi gn: Yarn deil br gn deil sonrasndaki nc gn, ileri tarih (Bugn buday kaynattk dahanesi gn de deirmene gideriz) dalak (dalah): Karakovan ar sepetlerinden Keski yardm ile bozulmadan karlan daire eklindeki bal peteklerine denir. dalamak (dalamah): Tahtakurusu, sivrisinek, ar, srgan otu vb. nin insan tenine zarar verdiinde meydana gelen ikinlik, kant ve kzarklk hali. dalazlamak (dalazlamah): Patates gibi sebzelerin ufak ufak doranp, az ya konularak biraz kavrulmu hali. dam: Topraktan yaplan evlerin st ksm, teras damizlk (damzlh): Your, peynir mayas danalama: Eller ve izler zerindeki duru biimi, dana pozisyonunu almak darcan: Sulak yerlerde biten, abuk reyen, iri uzun yaprakl yabanl ot. davar: Koyun daylak (daylah): Eek olamam spa daza: Teyze dede: Byk, ata, Bykbaba dedes akal (dedesahal): Kendiliinden yetien ince uzun yaprakl yenilen bir tr bitki dek:1.Kadar (lnceye dek dvmek). 2. Rahat, dzgn (dek dur) dek durmak (dek durmah): Haylazlk, Yaramazlk yapmamak, dzgn durmak dekmik (tekmik): Tepik depboydan: Birden bire, damdan der gibi, aniden depcik: Topra bellemeye yarayan aletin (BEL) topraa daha kolay girebilmesi iin metal ksmnn stne gelecek ekilde belin sapna geirilen ve ayak ile basmaya yarayan aatan yaplm ksm. depik (tepik): Tekme deve dikeni: ki metreye dek boylanabilen, dikenli iri yaprakl, pembe iekli, otsu yllk bitki. deve geirten: Kurak topraklarda yetien, sariekli, dikenli, yllk yabanl ot. devlks (Dahanesi gn): nc gn. Yarn deil, br gn deil dahanesi gn devlpsz: Dzensiz devrisi gn: Sonraki gn devinmek: Bir ey yapacakm, bir ey verecekmi gibi kprdamak, hareket etmek deyyus: Kt adam, erkeklere hakaret etmek iin kullanlr dalak (dalah): Yuvarlak, (dalahl kfte) dhz: Herhangi bir eyi kapasitesinin zerinde doldurmak, iine konan eye dar gelmek dmtmak (dmtmah): Oturduu herhangi bir yerde uyumak dngldamak (dngldamah): Gevezelik etmek, ok konumak drdbh: Sorunlu, pei sra sorun getiren (arkas drdbhl) drl: Gmlek veya ilte yz yapmaya yarayan, kt dokunulmu, izgili deseni olan bir cins pamuklu kuma. dsdhlamah: Araya sktrmak, sokuturmak dvrak (dvrah): Kvrak, kibar. stne uygun kyafet dibek: Sohu didirmek: Suyun bir delikten fkrmas diremek: Suyunu ekmek, slakln kaybederek kurumaya yz tutmak dikelmek: Kar koymak dilbezek: Tatl dilli, konukan dilik: Dilinmi, yarlm dinelen: Ayakta duran dirgen: Harman yerinde kullanlan sap aatan ucu demirden iki ya da atal olarak yaplm alet dirlik: Huzur. Ba dinlii, gnl rahatl di etmek: Ekin biildikten ve deste yldktan sonra tarlada kalan birikintiler trmkla toplanr. Toplanan saplarn trmk diinden karlarak yn zerine atlmak zere sra sra di di kenara konulmu hali. doluhmak (doluhmah): Gzleri dolmak, alayacak duruma gelmek dombalak (dombalah): Takla, bann stnden kendini br tarafa atmak dknt: Dklecek kadar kt, ie yaramayan dlek durmak (dlek durmah): Arbal, uslu, ar davranl olmak. d: Bar, gs dek: Yatak drc: Dilenci drmek: Dilenmek dulda: Rzgar almayan kuytu yer duluh:Kulaklarn n, alt ve arkasnda bulunan ksm. dulunmak (dulunmah): Amak, batmak (gne dulundu) dutak (dutah): Ocaktan scak yemek tencerelerini indirmek iin kullanlan dikilmi bez paras dutanah: Gvence drme: Yufka arasna peynir, kelik gibi katk konulup drlmesi dve: Dana'dan byk inekten kk dii sr. Dve yavruladktan sonra inek olur. Ayn yata Erkek sra ise TOSUN denir. dzek: Dzgn, dzenek |
|
| karaozu.com |
Feb 29 2012 1:16 PM |
| ( E ) ebe: Anneanne, babaanne ebesilli: Athrsz, kt, fena, kaarlanm ecik: Az, azck ede: Abi, karde eel: Evlenme ya gelen kzn babas evindeki gelin olmaya hazr durumu eer (Eyer): At'n zerine konulan meinden (Deriden) yaplan palan. Atn zerine kabilmek iin eyerin yanlardan aaya doru uzanan ve ayak basmaya yarayan ksmna ZENG denir. ei: Tandrdan ekmek karmaya yarayan ucu eri uzun demir ei: Birbuuk kar uzunluunda ince sapl, ucu gen eklinde yass ve keskin olan, hamur leeninden hamur kesmeye yarayan demir aparat. elemek: Yavalamak, beklemek ehta: Muhta eke: Her eyi bilecek yata olan, akl eren, grm geirmi, tecrbeli ekili: Maya katlarak akitilmi hamurdan yaplan, yufka ekmekten biraz daha kaln alm ekmek. elbirci: Konuulan konular hemen bakalarna ileten, laf tayan, mzevir elbis: rmcek El deirmeni: st ste konulmu, birbirinin ayn iki yuvarlak tatan oluur. Bu talarn altta kalan sabit, stndeki ise hareketlidir. Ykseklikleri alt yedi santimi bulur. ap yarm metre kadardr. st tan tam orta yerine alt yedi santim apnda delik alm olup buradan ierisine bulgur koyulur. st tan en d kenarna yakn yere be santim apnda bir delik daha vardr ki buraya yarm metre yksekliinde yuvarlak aa bir sap taklr. Bu sap st ta dndrmeye yarar. Ta sadan sola evrilerek dndrlr. evirme ii oturarak yaplr. Alt tan orta yerinde be santimetre apnda bir delik daha vardr. Bu deliin ta hizasna kadar olan ksmna skca bir am aac yerletirilmitir. Aacn tam orta yerine onbir on iki santim uzunluunda altlk bir demir ubuk paras aklr. Buna "Fisik" denir. Yedi sekiz santimi aacn iinde, drt santimi de st tan orta boluuna gelecek ekilde dnlmtr. El tann (El deirmeni) esas beynini tekil eden dnmeyi kolaylatran ve ta ayarlamaya yarayan ksmna "Germicek" denir. Sert aalardan "kirmen" kanad biiminde, orta yeri altlk demirin geecei genilikte deliktir. st tan alt yzeyinin orta yerine "germicein" oturaca ekilde oyularak yaplm bir yatak vadr. Germicek alt tan ortasndaki "Fisie" geirilir. st tan yata da germicee denk getirilecek ekilde iki ta st ste bindirilir. st ta germicee bast iin saa sola sapmaz. Kolay dner. Bylece ta kurulmu olur. Deirmen tann artanndan ya da eskilerinden yaplr. Her evde bulunmaz. Kyn ortak mal gibidir. elefetsiz: Yzsz, patavatsz. elefte: Orda burada gezen kadn. Aralk kadn elleham (elleam): Herhalde, galiba ellemek: Dolu uval iki kiinin birbirlerinin bileklerinden tutarak birlikte kaldrmas ellik: Tahl hasad zaman, buday bierken parmaklara geirilen aatan ii oyularak yaplan tutacak, parmaklara taklan alet. em: la emeyarar: e yarar, emeyaramaz, ie yaramaz emme: yi. (emme ettin: iyi yaptn) emmi: Amca endez: bir ii yapmak iin gerekli olan ara gere enemek:1- Hayvanlarn erkeklik bezlerini burarak ya da kararak erkekliini gidermek, di etmek (tosunu kz etmek, tekeyi ve (ve) etmek), 2- Kuzularn, koyunlarn, keilerin kulan biraz keserek iaret koymak enik: Kpek yavrusu enikmek: Sakinlemek entari: Kadnlarn tek para olarak giydikleri elbise eringe: Tembel, enge erinmek: enmek, erite: Yumurtal hamurdan ince ince kesilerek yaplp sacda kavrularak yenilen ev makarnas eserli: Gel git akll, hemen sinirlenen esik: 1. ukur, 2. Bir kabn st ksmnn tam doldurulmayarak noksan braklmas. essah: Sahi, gerek egi: Eki eik: Kap giriinde bulunan, ieriye toz, su girmesini engelleyen hafif ykseklik evcimen: Ailesine, evine bal, darda gz olmayan, ev ilerinde becerikli kadn evelik: zellikle derelerde, nemli yerlerde oka yetien, yayvan yaprakl, yenilebilen bir bitki evla: yi evlek: Arazi l birimi. Dnmn drtte biri. evlik: Eskiden yiyeceklerin bozulmamas iin mutfak malzemeleri ve ara gerelerin konulduu, evin en serin yeri. evsin: Avclarn av beklerken gizlendii yer, snak, kovuk. ezel: Balangc belli olmayan nceki zaman ( F ) fer: Derman ferfana: Eskiden baka elence olmad iin odalarda bulunan insanlar iki gruba (takma) ayrlr, bu oyunu karlkl oynarlar. Be sekiz tane fincan alnr, ters evrilir, altna bir yzk konulur. Yz bir grup saklar, br grup bulmaya alr. kincisinde gruplar deitirilir. Saklayan takm bulmaya, bulmas istenilen de saklamaya geer. Bu i be yedi ya da dokuz defa tekrar edilir, hangi takm daha fazla bulduysa o galip ilan edilir. feritah: En yksek, en iyi, en gl. (feritah gelse beni vazgeiremez). feyl: Karakter, davran, huy frdolay: epeevre frlanmak (frlanmah): Dolanp gelmek firavun: Dalavereci, dnek firez: Ekin biildikten sonra tarlada kalan tahl kkleri firimek: Kurumaya yz tutmu firik: Yar olgunlam, olmam buday (Kelle firik) fiek: Yayk ierisine sokularak Yourt yaymaya yarayan uzun sapl ucu geni aa, yayk fiei. (Yayn boyundan daha uzun bir sap ve bu sapa yayn i apndan biraz daha kk ap olan daire eklinde ortas delik aa geirilerek oluturulur.) fitlemek: Bir insan bir bakasna kar doldurua getirmek folluk (folluh): Kmesin i tabannn bir kesi tavuk sacak byklkte ta ve toprak ile rlerek yerden biraz ykseltilir ve ierisine saman konulur. Tavuun yumurtasn brakmas iin tas biiminde hazrlanan yer forta: alm atma |
|
| karaozu.com |
Feb 29 2012 1:15 PM |
| ( G ) gabt: Kirli beyaz bir rengi olan pamuktan dokunulmu kaba bir bez eidi. gada: Bela gafla: Kula duymayan, sar garlmak (garlmah): Geriye yaslanm gibi dik duru, kayklmak Gater (katar): develerin birbirlerinin arkalarndan giderek oluturduklar dizi. gah: Bazen, yeri geldiinde gah (kah): Bana kakma, hatasn yzne vurma gahrdak (gahrdah): veya kuyruk yann kk kk doranarak kavrulmas sonucu eriyen ya szlerek ayrldktan sonra kalan posas. gal: Orak galh (kalk): Evde kalm, evlenememi. gamga (kamga): Aatan yontulmu para ganara (kanara): Bo zaman ok olan, isiz gsz bo gezen. ganttrmah (kanttrmak): Bir alet yardm ile zorlayarak amak gapch (Kapck): Baklagillerin tanelerini ierisinde barndan, kaplayan en st ksm. garda: Erkek karde garamet: Garez garh (Kark): Ba ya da bahelerde sebze ekmek iin ayrlan en kk blmler gaspen: akacktan gath (Katk): 1,Yourt iersine bir miktar su konularak yayhta yaylr ve ya alnr. Yaylan ve ya alnan ayran 2. Ekmee drlp yenilen, Zeytin, peynir, helva gibi yiyecekler.(Ekmeine gath etmek) gatmer (katmer): Kalnca aldktan sonra ierisine tereya srlerek tekrar topak haline getirilip yirmi cm apnda kalnca aldktan sonra sa zerinde piirilen yal ekmek gavurga (kavurga): Sac zerinde kavrulmu buday. (genelde ierisine edene katlarak kavrulur ve yenir) gaybet: Arkasndan konumak gaygana (kaygana): Yada yumurta gaym: Salam gaypah (kaypak): Sznde durmayan, szne gvenilmez gazel: Kurumu aa yapraklar gebermek: Kt bir biimde lmek gebe: Kei yavrusu gebre: Hayvanlar tmar etmeye yarayan kldan yaplan kese gecgere (Gejgere): Ahrdan ahmn, tezek tamak iin yaplm, iki kii tarafndan tanmak zere tasarlanm drt kollu ara gee: Herhangi bir yerleim yerinin kars, kar taraf, yaka. tegee gibi. gedik: 1. Tepe, srt (gedii te yze at), 2. Eksik olan geleni: Tarla faresi gem: At ynlendirmek iin azna taklan demir. Gem'in iki tarafna taklan kaylar binici tarafndan saa sola ekilerek ata yn verilir. (Deyim: Gemini gev dur) gendime: Yarma ile yaplan bir eit yemek. Gergiye gelmek: Gerilmek, iine gereinden fazla bulgur vb konulan uvaln yrtlacak kadar gerilmesi germicek: El deirmenlerinde st ta ayarlamaya ve kolayca dndrmeye yarayan, kirmen kanadna benzer aatan yaplm hacat. Deirmen tanda ayn grevi yapan alete BALTACIH denir. gevelemek: Azda dolatrmak, inemek gever: Arktan tarlaya su tayan ince suyolu. Suyun ak ynnn deitirildii yer gevrek: Yufka ekmein sacda gevretilmi hali. Yufka ekmek daha uzun sre korunabilsin diye sacda gevretilir, ihtiya duyulduunda zerine biraz su serpmek ve bekletmek suretiyle yumuak hale getirilir. gcarmak (gcarmah): Gck olmak, kskanmak gdk (gdh): ene alt gcmk (gcmh): Ykanmam, elenmemi budayn iindeki ac, siyah, sert kk ot tohumu. gcr: Yeni, taze gdm gdm: Azar azar ghrdah: Kuyruk ve i yann ufak ufak dorandktan sonra kavrularak ya alndktan sonra kazanda kalan ksm. gldk (gldh): Davar dks. glg: nce bacakl gllgrh: Ufak tefek, ie yaramayan grah: Kenar grh: Gizli sevgili grnap (Gnnap): Kendir ipinden yaplm ince sicim, bir tr ip gsr (ksr): Kuzusu olmayan, yavrulayamayan kkba hayvan, verimsiz gvlt: Anlalmas zor dk frekansl ses, uultu gv: Yemek yaplan bir eit ot gymh (kymk): Aatan yontulmu ine byklnde delici para gicimek: ten ie kanmak gidik: 1.Olak, 2. Kei yavrusunu armak iin insanlarn kardklar ses. Tavuklar arrken geh bili bili denildii gibi. gocunmak (gocunmah): Gcenmek, alnmak godah: Ksa, bodur golcah (Kolcak): Ekmek piirirken, koyun saarken, i yaparken kyafetleri kirlenmesin diye kadnlarn kollarna geirdikleri lastikli bez gom: Kaln denek gon: orabn ayak topuundan yukarda kalan ksm gop: Ko goruh (koruk): Yetmemi, olgunlamam, gelimemi govdurma: At ya da eei koturma govulamah: Dedikodu yapmak goz (koz): Ceviz. (rnek deyim: an beni bir gozunan da, o da rk ksn.) gusgun: Krtn veya Palan'n eek srtndan dmesini engellemek amacyla rg veya kaytan yaplm, kuyruunun altndan geirilen ba. (Gusgundan atma: Seninki bo konuma, osuruktan laf) gbelek: Mantar gbt: zm inemek, hamur yourmak iin kullanlan iri aa tekne. g: Olgunlamam, yetmemi, yeil germek: Morarmak gnmek: ten ie yanmak glek: | |