Siyami Özkan

Muayene Katılım Payı

Katılım payı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda
Sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için, genel sağlık sigortalısı veya
bakmakla yükümlü olduğu kişiler tarafından ödenecek tutar olarak
tanımlanmaktadır. Ayakta Tedavide Hekim ve Diş Hekimi Muayenesi Katılım Payı
uygulamasına ilişkin usul ve esaslar SUT’un 3.2.1 numaralı maddesinde
düzenlenmiştir. Buna göre;

Katılım payı uygulanacak sağlık hizmetleri aşağıda belirtilmiştir.

a)Sağlık Bakanlığı tarafından sözleşme imzalanmış, görevlendirilmiş ve
yetkilendirilmiş aile hekimleri hariç olmak üzere ayakta tedavide hekim ve diş
hekimi muayenesi katılım payı,

b) Ayakta tedavide sağlanan ilaçlar,

c) Vücut dışı protez ve ortezler,

d) Yardımcı üreme yöntemi tedavileri.

Birinci basamak sağlık kuruluşları muayenelerinde 2 (iki)TL tutarındaki katılım
payı, kişilerin muayeneye ilişkin ilaç temini için reçete ile eczanelere
müracaat aşamasında eczaneden tahsil edilir. Muayene sonrasında kişilerin
muayeneye ilişkin reçete ile ilaç temini için eczanelere müracaat etmemesi
durumunda katılım payı uygulanmaz.

İkinci ve üçüncü basamak resmi sağlık kurumlarında 8 (sekiz)TL öngörülen katılım
payının;

a) Kurumdan gelir ve aylık alanlar ile bakmakla yükümlü oldukları kişiler için 5
(beş) TL tutarındaki kısmı gelir ve aylıklarından, 3 (üç) TL lik tutar ise
kişilerin muayeneye ilişkin ilaç temini için reçete ile eczanelere müracaat
aşamasında eczaneden tahsil edilir.

b) Diğer kişiler için ise 8 (sekiz) TL katılım payı tutarı eczanelerden tahsil
edilir

Özel sağlık kurumlarında 15 (onbeş)TL tutarlarında öngörülen katılım payının;

a) Kurumdan gelir ve aylık alanlar ile bakmakla yükümlü oldukları kişiler için
12 (oniki) TL tutarındaki kısmı gelir ve aylıklarından, 3 (üç) TL lik tutar ise
kişilerin muayeneye ilişkin ilaç temini için reçete ile eczanelere müracaat
aşamasında eczaneden tahsil edilir.

b) Diğer kişiler için ise 12 (oniki) TL katılım payı tutarı sağlık hizmeti
sunucusu tarafından, 3 (üç) TL lik tutar ise kişilerin muayeneye ilişkin ilaç
temini için reçete ile eczanelere müracaat aşamasında eczaneden tahsil edilir.

Sağlık hizmeti sunucularında yapılan muayene sonrasında kişilerin muayeneye
ilişkin reçete ile ilaç temini için eczanelere müracaat etmemesi durumunda,
ikinci ve üçüncü basamak resmi sağlık kurumları ile özel sağlık kurumlarındaki
muayenelerde 3 (üç) TL indirim yapılır. Bu durumda diğer kişilerin resmi sağlık
hizmeti sunucularındaki muayenelerine ilişkin uygulanan 5 (beş) TL tutarındaki
katılım payı, reçete ile ilk eczaneye müracaatında tahsil edilecektir.

SUT’un 3.1.3.A (Yurtdışı sigortalı müracaatları )ve 3.1.3.C (Türk Silahlı
Kuvvetleri’ ne bağlı sağlık kurumlarının provizyon işlemleri) numaralı
maddelerinde belirtilen durumlarda muayene katılım payı tahsil edilmesi
gerekenler için;

a) Birinci basamak sağlık kuruluşları muayenelerine ilişkin katılım payı,
kişilerin muayeneye ilişkin ilaç temini için reçete ile eczanelere müracaat
aşamasında eczanelerden,

b) İkinci ve üçüncü basamak resmi sağlık kurumlarındaki muayenelerine ilişkin
katılım payının 5 (beş) TL’lik kısmı sağlık kurumlarınca kişilerden, 3 (üç)
TL’lik kısmı ise kişilerin ilaç temini için reçete ile eczanelere müracaat
aşamasında eczanelerden,

c) Özel sağlık kurumlarına ilişkin katılım payının 12 (oniki) TL’lik kısmı
sağlık kurumlarınca kişilerden, 3 (üç) TL’lik kısmı ise kişilerin ilaç temini
için reçete ile eczanelere müracaat aşamasında eczanelerden tahsil edilir.

İlave Ücret Alınmayacak Sağlık Hizmetleri

1- Acil haller nedeniyle sunulan sağlık hizmetleri,

2- Yoğun bakım hizmetleri,

3- Yanık tedavisi hizmetleri,

4- Kanser tedavisi (radyoterapi, kemoterapi, radyo izotop tedavileri),

5- Yenidoğana verilen sağlık hizmetleri,

6- Organ, doku ve kök hücre nakilleri,

7- Doğumsal anomaliler için yapılan cerrahi işlemlere yönelik sağlık hizmetleri,

8- Diyaliz tedavileri,

9- Kardiyovasküler cerrahi işlemleri için

Otelcilik hizmetleri dahil olmak üzere herhangi bir ilave ücret alınamaz.

İLAVE ÜCRET:

a) İlave Ücret Alınması

İlave ücret 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun
73. Maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenmiştir. İlave ücretin alınmasına
ilişkin hususlar ise Sağlık Uygulama Tebliği’nin 3.3. numaralı maddesinde
açıklanmıştır. Buna göre;

Kurumla sözleşmeli; vakıf üniversiteleri ile özel sağlık kurum ve kuruluşları,
SUT ve ekinde yer alan sağlık hizmetleri işlem bedellerinin, SUT eki Ek-8
Listesi üzerinden fatura edilen malzeme ve ilaçlar ile SUT eki Ek-9 Listesi
dışında fatura edilebilecek malzeme ve ilaçlar hariç olmak üzere tamamı
üzerinden, Kurumca belirlenen oranı geçmemek üzere kişilerden ilave ücret
alabilir.
Kurumla sözleşmeli özel sağlık hizmeti sunucuları Kurumca belirlenen ilave ücret
oranlarını gösteren tabelayı vatandaşların görebileceği bir yere asmak ve
kişileri ilave ücret konusunda bilgilendirmek zorundadır.
Sağlık hizmeti sunucularınca, Kurumca finansmanı sağlanmayan sağlık hizmetleri
için talep edilen ücretler, ilave ücret olarak değerlendirilmez.

b) İlave Ücret Alınmayacak Kişiler

Resmi sağlık kurum ve kuruluşları tarafından sevk edilmeleri koşuluyla,
24/2/1968 tarihli ve 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani
Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre şeref
aylığı alan kişilerden,

3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında
Kanun hükümlerine göre aylık alan kişilerden,

Harp malûllüğü aylığı alanlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamında aylık
alanlardan ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerden otelcilik hizmetleri
hariç olmak üzere ilave ücret alınamaz.

c) Özel Hastaneler İle Vakıf Üniversite Hastanelerinin Alabilecekleri İlave
Ücret Tavan Oranları

(1) 29/1/2010 tarihinde yayımlanan “Özel Hastaneler ile Vakıf Üniversite
Hastanelerinin Puanlandırılması ve İlave Ücret Alınması Hakkında Yönerge” gereği
oluşturulan Komisyon tarafından Kurumumuz ile sözleşmesi bulunan özel
hastanelerin, genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerden
01/1/2011 tarihinden itibaren alabilecekleri ilave ücret oranları, alfabetik
sıralı olarak ekli dosyada yer almaktadır. (Ek:1)

(2) Kısmi branş sözleşmesi bulunan hastaneler için 2011 yılı ilave ücret tavan
oranı %30 olarak uygulanacaktır.
(3) 07/01/2011tarihinden sonra açılan özel hastanelerin ilave ücret tavan oranı
Kurumumuza başvuruda bulunmaları halinde Komisyon tarafından Yönerge
doğrultusunda belirlenerek ilgili hastaneye bildirilecektir.

(4) Vakıf üniversite hastaneleri için 2011 yılı ilave ücret tavan oranı %70
olarak uygulanacaktır.

(5) Aşağıda belirtilen sağlık hizmetlerinden hiçbir şekilde ilave ücret
alınmayacaktır.

· Acil servislerde sunulan sağlık hizmetleri ile acil haller nedeniyle sunulan
sağlık hizmetleri,

· Yoğun bakım hizmetleri,

· Yanık tedavisi hizmetleri,

· Kanser tedavisi (radyoterapi, kemoterapi, radyo izotop tedavileri),

· Yenidoğana verilen sağlık hizmetleri,

· Organ, doku ve hücre nakilleri,

· Doğumsal anomaliler için yapılan cerrahi işlemlere yönelik sağlık hizmetleri,

· Diyaliz tedavileri,

· Kardiyovasküler cerrahi işlemleri.

(6) Kurumla sözleşmeli resmi sağlık kurum ve kuruluşları tarafından sevk
edilmeleri koşuluyla;

a) 24/2/1968 tarihli ve 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara
Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine
göre şeref aylığı alan kişilerden,

b) 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında
Kanun hükümlerine göre aylık alan kişilerden,

c) Harp malûllüğü aylığı alanlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamında aylık
alanlardan ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerden,

ilave ücret alınmayacaktır.

 Kısa Vade Sigorta Kollarından Sağlanan Haklar

Bu kapsamda, işe veya çalışmaya başlar başlamaz meydana gelebilecek risklerin
karşılanması amaçlanmaktadır. Zira, bu sigorta kolundan sağlanan yardımlara
“kısa vadeli” denmesinin anlamı da çalışma hayatının her safhasında ortaya
çıkabilecek olmasıdır.

Riskler her işyerine göre değişebileceğinden, her işyeri için bu sigorta
primlerinin oranı da farklı belirlenmiştir.

Kısa vadeli sigorta kollarını nitelikleri bakımından, “Mesleki Risk” ve “Sosyal
Risk” sigorta kolları olmak üzere iki ana grup altında toplamak mümkündür.

İş Kazaları ile Meslek Hastalıkları Sigortaları,“Mesleki Risk” sigorta kolunu,
Hastalık ve Analık Sigortaları ise, “Sosyal Risk” sigorta kolunu teşkil etmekte
olup, anılan sigorta kollarının amaçları bakımından ise, “Kısa Vadeli” sigorta
kollarından sayılmaları gerekmektedir.

1) İş Kazası ve Meslek Hastalığı, Hastalık ve
Analık Sigortalarından Sağlanan Haklar

a) Geçici iş göremezlik ödeneği

Hizmet akdiyle veya kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanların iş kazası,
meslek hastalığı, hastalık veya analık hakleri nedeniyle çalışmaması durumunda,
Kurumca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış
olması şartıyla sigortalıya her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir.

Geçici iş göremezlik ödeneği iş kazası ve meslek hastalıkları ile analık birinci
günden, hastalık hallerinde ise üçüncü günden başlamaktadır.

Geçici iş göremezlik ödeneği alınması iş kazası ve meslek hastalığı için
herhangi bir süre prim bildirimi ve ödenmesi öngörülmemişken, hastalık ve analık
için son bir yılda 90 gün prim bildirimi ve ödenmesi şartı aranmaktadır.

İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde verilecek geçici iş
göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde günlük kazancın yarısı, ayaktan
tedavilerde ise üçte ikisidir.

Önemli Uyarı!

4/b sigortalılık statüsüne tabi sigortalıların (kendi nam ve hesabına bağımsız
çalışanlar) iş kazası, meslek hastalığı ya da analık hallerinde geçici iş
göremezlik ödeneği, genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü
borçlarının ödenmiş olması şartıyla yatarak tedavi süresince veya yatarak tedavi
sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu aldıkları sürede ödenir.

b) Sürekli iş göremezlik ödeneği

Sürekli iş göremezlik geliri, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan
hastalık ve özürler nedeniyle Kurumca yetkilendirilen hastaneler tarafından
verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az %
10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalıya bağlanır.

Sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, sigortalının çalıştığı işten
ayrılması, iş yerini kapatması, devretmesi veya belli bir süre çalışmış olması
şartı aranmaz. Ancak, kendi nam ve hesabına bağımsız çalışma kapsamındaki
sigortalılara sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, kendi
sigortalılığından dolayı, prim borçlarının ödenmiş olması zorunludur.

Sürekli İş göremezlik geliri alınmakta iken tekrar çalışılmaya başlanması
gelirin kesilmesini gerektirmez.

Bu uygulama kendi nam ve hesabına bağımsız çalışma kapsamındaki sigortalılar
için ilk defa getirilmiş olup, 01/10/2008 tarihinden sonraki iş kazaları ve
meslek hastalıklarında uygulanmaktadır.

Müracaat Şekli

Bu kapsamda, meslekte kazanma gücünün en az %10 azaldığı tespit edilen
sigortalının örneği Kurumca hazırlanan Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi ve
bir adet belgelik fotoğrafı ile birlikte en son çalıştığı işyerinin bağlı
bulunduğu sosyal güvenlik müdürlüğüne/merkezine başvurması gerekmektedir.

c)Emzirme ödeneği

Emzirme ödeneği analık sigortasından sağlanan bir yardım türü olup, gerek
sigortalı kadın ve gerekse de sigortalı erkeğin eşinin canlı doğum yapması ve
çocuğun yaşaması şartıyla bu ödenek verilmektedir.

Çalışan sigortalılar için emzirme ödeneğinden yararlanmak için doğumdan önceki
bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş veya
ödenmiş olması şartı aranmaktadır.

01/10/2008 tarihinde Kanunla ilk defa getirilen hükümle gelir ve aylık almakta
olan emekli ve eşlerine de emzirme ödeneği verilmektedir.

2012 yılı emzirme ödeneği tutarı 89 TL’dir.

Sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten başlamak üzere üçyüz gün içinde
çocukları doğarsa, sigortalı kadın veya eşi analık sigortası haklarından
yararlanacak sigortalı erkek, doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün
prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneğinden yararlandırılır.

Bakmakla Yükümlü Kişilerin Hakları

Bakmakla yükümlü olduğu
kişi: 5 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendi ile 60 ıncı maddenin birinci
fıkrasının (c) bendinin (1), (2) ve (7) numaralı alt bentleri ile yedinci ve
sekizinci fıkralarının dışında kalan genel sağlık sigortalısının, sigortalı
sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle
gelir veya aylık bağlanmamış olan;
Eşi, 18 yaşından büyük, lise
ve dengi öğrenimi veya aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde
meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25
yaşını doldurmamış evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın malul olduğu
Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilen evli olmayan çocukları, 

Geçiminin genel sağlık
sigortalısı tarafından sağlandığı beyan edilen, her türlü kazanç ve irattan elde
ettiği gelirler toplamı yürürlükte bulunan asgari ücretin net tutarından daha az
olan ve diğer çocuklarından sağlık yardımı almayan ana ve babası,
Genel sağlık
sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi sayılacaktır.
Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihte bakmakla yükümlü olduğu kız çocukları, durumlarında değişiklik
oluncaya kadar bakmakla yükümlü olunan kişi olarak tedavi yardımlarından
yararlanmaya devam edeceklerdir. 6111 sayılı Kanunda kız çocukları için
değişiklik yapılarak, kız çocuklarının durum değişikliğinden sonra da anne ve
babalarından sağlık yardımı almalarına imkan tanınmıştır. 
Ancak bu Kanundan önce
kamu idarelerinde çalışan memurların erkek çocukları, durum değişikliği olmadan
25 yaşına kadar herhangi bir şart aranmaksızın sağlık yardımlarından
yararlandırılacaklardır. Durum değişikliği olan erkek çocukları, durum
değişikliğinden sonra bu Kanunun hükümlerine tabi olarak sağlık yardımlarından
yararlandırılacaklardır. 
Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten sonra ilk defa genel sağlık sigortalısı olanların bakmakla
yükümlü olduğu çocukları, bu Kanunun hükümlerine tabi olarak sağlık
yardımlarından yararlandırılacaklardır. 

Sigortalılık Kapsamı

- Bir işverenin emrinde hizmet akdiyle çalışanlar,
- Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar,
- Kamu idarelerinde kamu görevlisi olarak çalışanlar
- Tarımda kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar
- Tarımda hizmet akdiyle süreksiz çalışanlar
- İsteğe bağlı sigorta primi ödeyenler,
sigortalılık kapsamındadır.

Ayrıca, Sigortalılık kapsamında, 6111 sayılı Kanunla;
- 10 günden az çalışması olan ticari taksi ve dolmuş şoförlerinin primlerini kendileri ödeyerek sigortalı olmalarına imkan tanınmıştır.
- 10 günden az çalışması olan sanatçıların da primlerini kendileri ödeyerek sigortalı olmaları sağlanmıştır.
Sigortalılık Statüleri

- Mülga 506 sayılı Kanuna tabi olarak hizmet akdiyle çalışanlar, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi,
- Mülga 506 sayılı Kanunun 85 ve 86 ıncı maddeleri kapsamındaki isteğe bağlı ve topluluk (avukat ve noterler) sigortasına tabi olarak prim ödeyenler, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi,
- Bazı maddeleri mülga 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamında tarım işlerinde hizmet akdiyle ve süreksiz çalışanlardan, Kanunun yürürlük tarihi itibarıyla sigortalılıkları devam edenler veya 1/3/2011 tarihinden itibaren tarımda hizmet akdiyle süreksiz çalışanlar, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi,
- Mülga 1479 sayılı Kanun kapsamında kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi,
- Mülga 1479 sayılı Kanunun 79 ncu maddesi kapsamında isteğe bağlı sigortaya prim ödeyenler, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi,
- Mülga 2926 sayılı Kanuna göre tarımda kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi,
- Bazı maddeleri mülga 5434 sayılı Kanunun 12 nci maddesi kapsamında isteğe bağlı primi ödeyen kamu görevlileri, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi,
- Bazı maddeleri mülga 5434 sayılı Kanun kapsamında kamu görevlisi olarak görev yapanlar, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi
kapsamında sigortalı sayılacak ve Kanunun yürürlük tarihinden sonra da bu statüleri devam edecektir.

Çalışanların Hakları

Çalışanların sosyal güvenlik sistemine dahil olmaları hak ve aynı zamanda bir yükümlülüktür. Çalışmaya başlayanlar kanunen mutlaka sosyal güvenlik sistemine dahil olmak zorundadır. Bir işyerinde çalışanlar kanunen bu hakkın yerine getirilip getirilmediğini her zaman için işverenden istemek ve yerine getirilmediği taktirde de yasal yollara başvurma hakkına sahiptir. İşverenler açısından da gerek kendisinin gerekse de yanında çalıştırılanların sosyal güvenlik açısından bildirimi bir yükümlülüktür.

Çalışanlara Sağlanan Haklar

Sosyal güvenlik sistemimizde 3 ana sigorta olup, çalışanlara;
- Kısa vadeli sigorta kolundan, iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık ve analık hallerinde iş göremezlik geliri bağlanması, geçici iş göremezlik ödeneği, doğum yardımı verilmesi,
- Uzun vadeli sigorta kolundan yaşlılık, malullük ve ölüm aylığı bağlanması,
- Genel sağlık sigortasından sağlık yardımları,
sağlanmaktadır.

İşçi Çalışanların Yükümlülükleri

Hizmet akdiyle çalışanların sosyal güvenlik bildirimleri asıl olarak işveren tarafından yerine getirilme yükümlülüğüne karşın, bu kapsamda çalışanların da işe başladıkları tarihten itibaren en geç bir ay içinde işe başladıklarını SGK’ya bildirmeleri gerekmektedir.
Diğer yandan, hizmet akdiyle çalışanlar işverenlerince kendileri adına gerekli bildirimlerinin yapılıp yapılmadığını takip ederek çalışmaya başladıktan itibaren 1 ay içerisinde kendilerini Kuruma bildirebilirler. Bağımsız Çalışanların Yükümlülükleri

Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanların sigortalılık bildirim yükümlülüğü, bağlı bulundukları vergi dairesi, meslek odaları ve diğer kuruluşlara verilmiştir.

Bu kapsamda;

- Gelir vergisi mükellefi olanlar, ilgili vergi dairesince,
- Gelir vergisinden muaf olanlar, ilgili meslek kuruluşunca,
- Şirket ortakları, durumların göre işverenleri veya ticaret sicil memurluğunca
çalışmaya başladıkları ve bu kuruluşlara tescillerinin yapıldığı tarihten on beş gün içinde “sigortalı işe giriş bildirimi” ile sigortalılık bildirimlerinin yapılması gerekmektedir. Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar için ise; ilgili ziraat odası veya bulunmayan yerlerde il/ilçe tarım müdürlüklerince tescil tarihten itibaren bir ay için de bildirimlerinin yapılması zorunlu hale getirilmiştir. Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar aynı zamanda kendi sigortalılıklarını herhangi bir süreye tabi olmadan Kuruma bildirebilecektir.
Bu kapsamda olanların sigortalılık bildirimi, bu sigortalıların tescillerini yapan ilgili kuruluşlara verilmiş olup, bu bildirimin yapılamaması veya zamanında yapılmaması durumunda idari para cezası uygulanacaktır.

Esnek Çalışma ve Sigortalılık

Kanunla ilk defa getirilen uygulama ile; hizmet akdiyle çalışmakla birlikte, 4857 sayılı İş Kanunun 12 ve 13 üncü maddelerine istinaden kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile ev hizmetlerinde ay içinde 30 günden az çalışanlar sigortalıların, ay içerisinde kısmi çalıştıkları toplam sürelerin, 7,5 saate bölünmesiyle çıkan sürenin sigortalıya hizmet olarak mal edilmesi imkanı getirilmiştir. Bu kapsamda çalışanlar da genel sağlık sigortasına kapsamına alınacak ve ay içerisinde eksik kalan çalışma günlerinin genel sağlık sigortası primi açısından tamamlamaları zorunlulukları olacaktır. Daha açık ifadelerle, bu durumda olanlar ay içinde genel sağlık sigortasından tam olarak yararlanacaklardır.

6111 sayılı Kanunla;
-Kanunun yürürlük tarihinden sonraki kısmi süreleri çalışmalarda ay içinde çalışılmayan süreler (kısmi iş sözleşmelerinin devam ettiği süreler) için borçlanma hakkı getirilmiştir.
Borçlanmada, genel sağlık sigortası primi ödenmişse bu prim ödenmeyecek ve borçlanılan süreler de 4/a statüsünde sayılacaktır.
Borçlanma için ilgililerin bulundukları yerdeki sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezlerine başvurmaları gerekmektedir.
- Kısmi süreli çalışanlardan ay içerisinde eksik kalan günlerini isteğe bağlı olarak ödemeleri durumunda isteğe bağlı ödenen süreler hizmet akdi statüsünde sayılarak bunların 7.200 günden emekli olmaları imkanı getirilmiştir.

Bağımsız Çalışanların Primlerini Ödemeleri

Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanların her ay için otuz tam gün prim ödemesi zorunludur. Tarımda da dahil primler ait oldukları ayın sonuna kadar ödenmek zorundadır.Tarım Sigortalılığı

1) Tarımda hizmet akdiyle çalışanlar:

Tarımsal faaliyetlerde hizmet akdi ve sürekli çalışanların sigortalılıkları, eskiden olduğu gibi devam ettirilecek ve hizmet akdi statüsünde sayılacaktır.

2) Tarımda hizmet akdiyle süreksiz çalışanlar:

a) Tarımsal faaliyetlerde hizmet akdiyle süreksiz çalışanlardan (2925 sayılı Kanun kapsamında); Kanunun yürürlük tarihi itibarıyla bu kapsamda olanların sigortalılıkları, Kanunun yürürlük tarihinden sonra da devam ettirilecek, ancak bunlar ayrıca % 12,5 genel sağlık sigortası primi ödeyerek, genel sağlık sigortası kapsamına alınacaklardır. Kanunun yürürlük tarihinden (1/10/2008) sonra bu sigortalılık kapsamında tescil kabul edilmeyecektir. Daha açık ifadelerle, sadece mevcutların sigortalılıkları devam ettirilecek, Kanunun yürürlük tarihinden sonra bu kapsamda çalışanlar ancak isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek sigortalı olarak kabul edileceklerdir.

b) 6111 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle tarımda hizmet akdiyle süreksiz çalışanların sigortalı olmalarına tekrar imkan tanınmıştır. 1/3/2011 tarihinden itibaren bu tür faaliyetlerde çalıştıklarını belgelemeleri halinde 2011 yılında her ay için asgari günlük ücretin 18 katı ve her yıl birer puan artırılmak kaydıyla prim ödemeleri ve her ay gün hizmet kazanmaları öngörülmüştür.

Bu kapsamda sigortalı olmak isteyenlerin; SGK internet sitesinde örneği yer alan “Tarım İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Çalışanlara Ait İşe Giriş Bildirgesi”ni ikametlerinin bulunduğu muhtarlık ile ikamet ettikleri veya çalıştıkları il ya da ilçede bulunan tarım müdürlüklerine onaylatıp sosyal güvenlik il müdürlükleri/merkezlerine müracaat etmeleri gerekmektedir.

Orman köylülerinden bu Kanuna göre sigortalı olmak isteyenlerin de yine SGK internet sitesinde yer alan “Orman İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi” ni ikametlerinin bağlı bulunduğu çevre ve orman il müdürlükleri ya da orman bölge müdürlüklerine veya kalkınma kooperatiflerine onaylatıp bağlı bulunulan sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine müracaat etmeleri gerekmektedir.

c) Tarımda kendi nam hesabına bağımsız çalışanların sigortalılıkları, Kanunun yürürlük tarihinden sonra da devam ettirilecek, Kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa bu kapsamda çalışanlar da sigortalılık kapsamına alınacaktır. Bu kapsamda çalışanlar, Kanunun yürürlüğe girdiği yıl için tarımsal faaliyetlerden elde ettikleri yıllık kazançlarının masraflar düşüldükten sonra aylık ortalamasının Kanunla belirlenen prime esas günlük kazancın 15 katı olanlar sigortalılık kapsamına alınacaklar ve primlerini de prime esas kazancın 15 katı olarak ödeyeceklerdir. Bu şekilde sigortalılık kapsamı ve ödenecek prim miktarı, her sonraki yıl için birer puan artırılmak suretiyle uygulanacak ve prime esas kazancın 30 katına ulaşıncaya kadar artış devam ettirilecek ve 30 katında sabitlenecektir.

Bu kapsamda sigortalı olmak isteyenlerin bulundukları yerdeki ziraat odası, bulunmadığı yerlerde de tarım il/ilçe müdürlüklerin alacakları belge ise sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezlerine başvurmaları gerekmektedir.

6111 sayılı Kanunla tarımda kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlardan 65 yaş ve üzeri olanların talepleri halinde sigortalılık kapsamı dışında tutulmaları öngörülmüştür.

Ticari Taksi Şoförlerinin Sigortalılığı

6111 sayılı Kanunun 51 inci maddesiyle Kanuna eklenen ek 6 ıncı madde ile 1/3/2011 tarihinden itibaren ticari taksi, dolmuş ve benzeri şehir içi toplu taşıma araçlarında çalışanlardan bir veya birden fazla kişi yanında kısmi iş sözleşmesiyle bir ay içinde 10 günden az çalışanlara, kendileri tarafından prim ödemeleri imkanı sağlanmıştır. Bu sigortalılar, 5510 sayılı Kanunun hizmet akdi kapsamında sigortalı sayılacaktır.

Şartları

- Hizmet akdi, kendi nam ve hesabına bağımsız çalışmama (tarım da dahil) ve kamu görevlisi olarak çalışmama,
- İsteğe bağlı sigortalı olmama,
- Banka sandıklarına tabi çalışmama,
- Gelir veya aylık almama,
- 18 yaşını doldurmuş olma,
şartlarını taşımaları gerekmektedir.

Müracaat Şekli

Bu sigorta kolu kapsamına dahil olmak isteyenler, SGK internet sitesinde örneği yer alan “Şehir İçi Toplu Taşıma Araçlarında Kısmi Süreli Çalışanlara Ait İşe Giriş Bildirgesi”ni, toplu taşıma aracı sahibinin bağlı bulunduğu meslek odası ya da meslek kooperatiflerince onaylatarak, araç sahibiyle şoför arasında imzalanan kısmi süreli iş sözleşmesi ile birlikte şoförlük mesleğini yaptıkları sosyal güvenlik il müdürlükleri/merkezlerine müracaat etmeleri gerekmektedir.
Toplu taşıma aracı sahibinin beyanı ve bağlı olduğu odanın onayının bulunmadığı işe giriş bildirgeleri işleme alınmayacaktır.
Ay içerisinde birden fazla toplu taşıma aracı sahibinin yanında çalışılması veya yeni bir toplu taşıma aracı sahibiyle çalışmaya başlanılması halinde, her bir araç sahibiyle yapılan kısmi süreli iş sözleşmelerinin de SGK’ya verilmesi gerekmektedir.

Sağlanan Haklar

Bu sigortalılara, 5510 sayılı Kanuna göre gerekli şartları yerine getirmeleri halinde kendilerine malullük ve yaşlılık aylığı, ölümleri halinde ise hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanacak, kendileri ya da bakmakla yükümlü oldukları kişiler, genel sağlık sigortasından sağlanan sağlık yardımlarından yararlanacaklardır.

Sanatçıların Sigortalılığı

6111 sayılı Kanunun 51 inci maddesiyle Kanuna eklenen ek 6 ıncı madde ile 1/3/2011 tarihinden itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan film, tiyatro, sahne, gösteri, ses ve saz sanatçıları ile müzik, resim, heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğraşları içine alan bütün güzel sanat kollarında çalışanlar ile düşünürler ve yazarların, ay içerisinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olanların kendileri tarafından prim ödemelerine imkan sağlanmıştır. Bu sigortalılar Kanunun hizmet akdi kapsamında sigortalı sayılacaktır.

Şartları

Bu kapsamda sigortalı olmak isteyenlerin;
- Hizmet akdi, kendi nam ve hesabına bağımsız çalışmama (tarım da dahil) ve kamu görevlisi olarak çalışmama,
- İsteğe bağlı sigortalı olmama,
- Banka sandıklarına tabi çalışmama,
- Gelir veya aylık almama,
- 18 yaşını doldurmuş olma,
şartlarını taşımaları gerekmektedir.

Müracaat Şekli

Bu kapsamda sigortalı olmak isteyenler, SGK internet sitesinde örneği yer alan “Sanatçı Olarak Kısmi Süreli Çalışanlara Ait İşe Giriş Bildirgesi”ni bağlı bulunulan meslek birliği veya sendika ya da Kültür ve Turizm Bakanlığının merkez ve taşra birimlerince onaylanarak, sanatçı ve işvereni arasında imzalanan kısmi süreli iş sözleşmesi ile ikamet edilen ildeki sosyal güvenlik il müdürlükleri/merkezlerine müracaat etmeleri gerekmektedir.
Ay içerisinde birden fazla işverenin çalışılması veya yeni işveren yanında çalışmaya başlanılması halinde, her bir işverenle yapılan kısmi süreli iş sözleşmelerinin de Kuruma verilmesi gerekmektedir.

Sağlanan Yardımlar

Bu sigortalılara, 5510 sayılı Kanuna göre gerekli şartları yerine getirmeleri halinde kendilerine malullük ve yaşlılık aylığı, ölümleri halinde ise hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanacak, kendileri ya da bakmakla yükümlü oldukları kişiler genel sağlık sigortasından sağlanan sağlık yardımlarından yararlanacaklardır.

Çalışanların Genel Sağlık Sigortası Hakları

Kanunun yürürlüğe girmesiyle; mevcut sigortalılar, gelir/aylık alanlar, hak sahipleri ile bakmakla yükümlü olunan kişiler, herhangi bir işleme gerek kalmaksızın genel sağlık sigortalısı olacaklardır.

Bunlardan, çalışanlar ister hizmet akdi, ister kendi nam ve hesabına bağımsız çalışma ve isterse de kamu görevlisi olsun işe veya çalışmaya başladıktan sonra adlarına 30 gün prim bildirimi ve ödenmesinden sonra sağlık yardımı almaya hak kazanacaklardır. Yalnız, kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan sigortalılar için ayrıca 60 gün ve daha fazla prim ve prime ilişkin her türlü borcun ödenme veya 60 günden fazla borçlarının tecil ve taksitlendirilmiş olması şartı aranacaktır.

Kanunun yürürlük tarihinden sonra aylık veya gelir bağlananlar ise herhangi şart aranmadan genel sağlık sigortası kapsamına alınacaktır.

Ayrıca, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte bakmakla yükümlü olan kız çocukları, durumlarında değişiklik oluncaya kadar kız çocuğu olarak bakmakla yükümlü sıfatı ile tedavi yardımlarından yararlanmaya devam edeceklerdir. 6111 sayılı Kanunda kız çocukları için değişiklik yapılarak, kız çocuklarının durum değişikliğinden sonra da anne ve babalarından sağlık yardımı almalarına imkan tanınmıştır.

Kanunun kapsamında zorunlu sigortalı sayılanlar, zorunlu sigortalılıklarının sona erdiği tarihten itibaren 10 gün süreyle genel sağlık sigortasından yararlanmaya devam edeceklerdir.

Bunların, zorunlu sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten geriye doğru 90 gün prim bildirimi olmaları durumunda, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten itibaren 90 gün süreyle da sağlık yardımlarından yararlanma imkanı olacaktır. Bu durumda, 4/b sigortalıları için prim ve prime ilişkin borçlarının olup olmadığına bakılmayacak ve bu haktan bakmakla yükümlü kişiler de yararlanacaktır.